Tajen Sabung Ayam Tradisional Bali ( Bagian 1)

Tajen Sabung Ayam Tradisional Bali ( Bagian 1) Tajen Sabung Ayam Tradisional Bali sering dilakukan pada saat menjelang nyepi. Tradisi sabung ayam di Bali memiliki symbol –simbol yang memiliki makna. Didalam masyarakat Bali Jago memiliki symbol jantan par excellence. Sabung Ayam untuk ayam jantan dipakai secara terus-menerus diartikan sebagai pahlawan, serdadu, pemenang,atau sebagainya. Ayam Jantan adalah ungkapan untuk simbolis atau ungkapan kebesaran.

Tajen Sabung Ayam Tradisional Bali merupakan tradisi judi sabung ayam di Bali yang di pasangkan taji, berupa pisau kecil yang di pasang di kaki kedua ayam yang di adu. Pemasanganya tergantung dari sipemiliknya mau dipasang disebelah mana sesuai dengan kesepakatan.  Kegiataan Tajen biasanya dapat dilakukan di pura-pura, arena sabung ayam, atau tempat wisata yang ingn menunjukkan kepada para wisata bahwa sabung ayam merupakan permainan tradisional yang turun menurun dipertahankan oleh masyarakat Bali.

Sabung ayam memiliki nama lain Tajen Ayam , ternyata memiliki banyak istilah di masyarakat  mislnya Tajen Bali, Adu Bali, Sabong, Cock Fight, Cockfighting, Rooster Battle dan nama lain ayan sabung lainnya.

Kegiatan Tajen Bali memiliki banyak istilah sebutan ayam Bali, diantaranya :
•  Buik, merupakan sebutan untuk Ayam Jago yang bulunya berwarna-warni
•  Kelau atau kelawu, untuk ayam jago berbulu abu-abu
•  Bihing atau Biying, sebutan ayam jago yang berbulu merah
•  Wangkas, sebutan untuk ayam jago yan dadanya berbulu putih dengan sayapnya berwarna merah
•  Brumbun untuk “petarung” dengan kombinasi bulu merah, putih, dan hitam.
•  Sa, sebutan ayam berbulu putih.
•  Ook, sebutan untuk ayam jago yang memiliki keadaan bulu leher sangat lebat
•  Jambul, merupakan sebutan untuk ayam jago bila tumbuh bulu (jambul) di kepala
•  Godek, untuk ayam yang berbulu dikaki.
•  Sangkur, untuk ayam jago dimana keadaan fisiknya tanpa bulu ekor

Carcan Ayam Bali dalam Lontar Pengayam-ayam Tajen, berdasarkan Lontar Pengayam-ayam.

Berikut ini nama-nama ayam yang memiliki pengaruh kuat dalam arena aduan Sabung Ayam Tajen di Bali, diantaranya:

•    Ayam Ratun Sa kuning : Sakuning jambul bangkarna saha gondala dimpil aneh
•    Ayam Sa kedas matania putih
•    Ayam Suarga Gumawe Ayu : Sekedas jambul bangkarna dimpil karo
•    Ayam Se kedas mata selem
•    Ayam Se kedas sandeh tegil pemanggahan
•    Ayam Penjor Petung : Serawah kuning bulun ikutnia selem akatih bulun lanangne
•    Ayam Se jagat Mata : Serawah kuning rerajah sesoring tegil
•    Ayam Biying Kidang Mengi : Biying nyelem jambul kupingne lan telapakan batisne, kukunia putih
•    Ayam Biying Tampak Demi : Biying nyelem jambul bang karna telapakan batis kuning, kuku linjong kuning
•    Ayam Gagak Sadeng Mungguing Setra : Biying selem polos bangkarna tegil pemanggangan
•    Ayam Biying Behe-Behe : Biying selem jambul sangkur bangkarna dimpil karo kuku linjong putih, janggar jegjeg tur lumbang
•    Ayam Ratun Biying : Biying kuning jambul bangkarna dimpil karo
•    Ayam Biying kuning sangkur bangkarna jambul dimpil lima
•    Ayam Patra Anglungsir : Biying selem lekong jambul bangkarna dimpil aneh, telapakan batis kuning
•    Ayam Segara Muncar : Ijo kunig jambul ikutne sembur
•    Ayam Kala Cakra : Ijo selem jambul bangkarna dimpil karo kuku linjong lan telapakan batis kuning
•    Ayam Ijo selem polos bangkarna
•    Ayam Sandang Lawe : Ijo biru wok sangkur jangut putih bangkarna dimpil aneh
•    Ayam Saludra : Ijo bang batis putih tegil pelet
•    Ijo Kedas Tegil Serit
•    Ayam Jaka Tua : Ijo selem sangkur jambul bangkarna dimpil karo kuku lan telapakan batisne putih
•    Ayam ijo kedas koping putih ring sisi/tepine
•    Ayam Kelau Batur : Kelau biru barak, batis putih, paruhnia kuning serit barak
•    Ayam kelau sangkur polos bangkarna dimpil aneh
•    Ayam ameng-ameng Bhatari Durga : Kelau alab jambul bangkarana dimpil karo
•    Ayam buaya ngangsar : Kelau selem sangkur telapakan batisne kuning, titik batisne gede-gede
•    Ayam paksi raja : Kelau alab matane selem
•    Ayam wangkas kuning mata linglang
•    Ayam wangkas kalu kali : Wangkas kuning mesisip bulu dibangkiangne 3 katih
•    Ayam ratun wangkas : Wangkas kuning jambul bangkarna dimpil aneh
•    Ayam rare meleng : Wangkas kuning batis barak paruh kuning mulus
•    Ayam wangkas kedas polos bangkarna gegada kiwa
•    Ayam wangkas dewa ayu : Wangkas kedas wok jambul bangkarna
•    Ayam buik bintek : Buik kedas jambul bangkarna
•    Ayam druwe sedan semaya : Buik kuning bulu barak polos bangkarna dimpil aneh (penjaga rumah)
•    Ayam buik upas : Buik bangkarna rerajah seliwah
•    Ayam buik cetik : Buik bangkarna itik-itikne selem
•    Ayam brumbun dapur (pawon) : Brumbun kedas lan paruhne putih mulus
•    Ayam brumbun batis putih mulus paruh biru
•    Ayam druwe merajapati : Brumbun kuning batis barak paruh kuning kedas
•    Ayam bima ngagem gada : Brumbun kuning polos dimpil aneh
•    Ayam brumbun kuning polos godeng gerupa dimpil karo
•    Ayam brumbun selem sangkur jambul bangkarna dimpil karo (sanget pengaruhne)

Carcan Ayam Utama
1.    AYAM KEBO BAWA : sekuning sangkur wok jambul sandeh bangkarna godeg gerupa, dimpil karo paruh bengot/bengor
2.    AYAM TURUNAN SAGHYANG LICIN : Ayam matane sekadi matan kambing
3.    AYAM TAN MEBULU KOPING, SEKADI KOPING LASAN
4.    AYAM GUDING SUARA : Suarane ngengkuk 2-3 daweg mekeruyuk tur tetep
5.    AYAM KRUYUKNE BAWAK LAN MEGEREM SUARANE
6.    AYAM SEJAGAT MATA : Serawah kedas lan paruhnia medaging jambul
7.    AYAM BRUMBUN SELEM MATA PUTIH SANGET PENGARUHNE, TAN DADI LAWANANG SEKEDAS
8.    AYAM PELUNG (ALAB) PARUH KUNING BANGKARNA-MEPENGARUH PISAN
9.    AYAM GADING WONG-pengaruh pisan (Ayam sane lidah ipune tapak)

Lontar Tajen Pengayam-ayaman Sadwara
1.        Tungleh ; Biying sangkur, ijo kuning jaya. wangkas kedas , biying ikuhan talu
2.        Aryang ; Serawah kuning jaya . buik talu
3.        Urukung ; Suku biru bang karna jaya. Ijo alab, Buik kedas talu
4.        Paniron ; Ijo kedas jaya. Biying kuning, wangkas kuning talu
5.        Was ; Wangkas kedas jaya. Buik kedas ,biying kedas talu
6.        Maulu ; Jambul jaya. Sangkur talu

Artikel yang Terkait :